Wojciech Wiercioch, aforismi

Wojciech Wiercioch, nato nel 1966 a Nowy Targ, è uno dei maggiori studiosi e appassionati del genere aforistico in Polonia.

Wojciech Wiercioch mi ha fatto pervenire una selezione di suoi aforismi che ho tradotto e pubblicato. In fondo alla selezione ci sono anche due epigrammi (sono gli unici due di cui sono riuscito a rendere la rima come nell’originale. In polacco epigramma si dice “fraszki” – che vuol anche dire “bazzecola”, ed è un genere letterario molto diffuso). Ringrazio Tomasz Skocki per avermi aiutato nella traduzione di alcuni di questi aforismi:

**

Wojciech Wiercioch, aforismi scelti

Życie jest jak aforyzm: krótkie i wieloznaczne, pełne paradoksów i antytez. A często jest i śmiechu warte.
La vita è come un aforisma: breve e ambigua, piena di paradossi e antitesi. E spesso anche risibile.

Wszystko jest liczbą – twierdzą wyrachowani materialiści oraz wyrafinowani mistycy (jak Pitagoras).
Tutto è numero – dicono i materialisti egoisti e i mistici raffinati (come Pitagora).

Błądzić jest rzeczą ludzką; stwarzać błądzących jest rzeczą boską.
Errare è umano; creare i dubbi è cosa divina.

Żona jest jak Anioł Stróż. Anioł ulatuje, stróż zostaje.
Sua moglie è come un angelo custode. L’angelo è volato via, è rimasto solo il custode.

Niezapomniane bywają chwile zapomnienia.
Indimenticabili sono i momenti in cui ci siamo scordati di noi stessi.

Są sprawy ważniejsze niż seks, ale bez seksu myślimy tylko o seksie.
Ci sono cose più importanti del sesso, ma senza sesso, pensiamo solo al sesso.

Rozdwojenie jaźni: remedium na samotność.
Dividere la personalità in due: un rimedio per la solitudine.

Miłość nie zawsze jest istotą życia, lecz bardzo często jest jego przyczyną.
L’amore non è l’essenza della vita, ma molto spesso ne è la causa.

Różnice tkwią w szczegółach i ogólnikach. Pan A. był, dzięki Bogu, ateistą. Pani B. była, dzięki diabłu, wierząca…
La differenza è nei dettagli e nelle generalità. Il signor A. è stato, grazie a Dio, un ateo. La signora B. è stata, grazie al diavolo, un credente …

Proście, a będzie wam dane… zostać żebrakami.
Chiedete e vi sarà dato… diventare mendicanti.

Nie Zwlekaj – zostań kunktatorem od zaraz.
Non perdete tempo – diventate “temporeggiatori” immediatamente.

Halucynacje nie stanowią dowodu na istnienie prawdy. Ani – nieprawdy.
Le allucinazioni non costituiscono prova della verità. Ma neppure – della menzogna.

Złudzenia optyczne powinno być podstawą obrazu, ale tylko złudzenie metafizyczne nadaje mu rangę arcydzieła.
L’illusione ottica dovrebbe essere il fondamento dell’immagine, ma solo l’illusione metafisica dà all’ immagine lo status di capolavoro.

Uśmierzać (ból, zło, ignorancję) można także poprzez uśmiercanie (porównaj: aborcja, rewolucja, eutanazja).
Alleviare (il dolore, il male, l’ignoranza) può anche uccidere (vedi: aborto, rivoluzione, eutanasia).

Dialog – suma monologów. Monolog – różnica… (urojony dialog)…
Dialogo – la somma di monologhi. Monologo – la differenza… (un dialogo immaginario)…

Reforma oświaty zapewni młodzieży lepszy start… po zasiłek dla bezrobotnych.
La riforma dell’istruzione garantirà ai giovani un futuro migliore… il sussidio di disoccupazione.

Wolność zniewala nas, gdy zanadto ulegamy jej wdziękom.
La libertà ci rende schiavi quando cediamo troppo al suo fascino.

Namiętność jest mądrością ciała; mądrość jest namiętnością duszy.
La passione è la saggezza del corpo; la saggezza è la passione dell’anima.

Żeby stać się głośnym artystą, trzeba być bardzo hałaśliwym człowiekiem.
Per diventare un artista di grido, bisogna essere un uomo molto rumoroso.

Praca uczłowieczyła małpę, a teraz komputer małpuje człowieka. Postęp to czy regres?
Il lavoro ha umanizzato la scimmia, mentre ora il computer scimmiotta l’uomo. È progresso o regresso?

Kobiety nie są materialistkami – pieniądze stanowią ich potrzebę duchową.
Le donne non sono materialiste – i soldi sono il loro bisogno spirituale.

Otwarty umysł? Ale przez kogo? I za ile? I po co?
Una mente aperta? Da chi? Per che cifra? E perché?

Powiedz to metaforami – mówi poeta. Powiedz to sylogizmami – mówi filozof. Powiedz to brylantami – mówi kobieta.
Dillo con le metafore – disse il poeta. Dillo con i sillogismi – disse il filosofo. Dillo con i brillanti – disse la donna.

Niektórzy święci byli inteligentni jak diabli.
Alcuni santi erano intelligenti come diavoli.

Nie kradnij… czasu – przykazanie Pana Prousta.
Non rubare… il Tempo – il comandamento del Signor Proust

Czy świnia może zdawać egzamin na człowieka? Zwykle decyduje o tym osioł.
Il maiale può passare l’esame per diventare uomo? Di solito a deciderlo è l’asino.

Celibat bywa chorobą. Pocieszające jest jednak to, że nie jest to choroba dziedziczna.
Il celibato è a volte una malattia. E ‘incoraggiante, tuttavia, che questa non sia una malattia ereditaria.

Kobieta potrafi tak rozwiązać wszystkie problemy mężczyzny – jak filozofia umie rozwikłać wszystkie dylematy teoretyczne (ale nie – praktyczne).
Una donna è in grado di risolvere tutti i problemi dell’uomo – come la filosofia è capace di risolvere tutti i dilemmi teorici (ma non – nella pratica)

Hobby: praca będąca przyjemnością. Nierząd: przyjemność będąca pracą.
Hobby: il lavoro che diventa piacere. Prostituzione: il piacere che diventa lavoro.

Defekt w psychologii to efekt w literaturze.
I difetti in psicologia sono gli effetti in letteratura.

Prawdziwe problemy można odkryć dzięki fałszywym argumentom.
Si possono scoprire i veri problemi con delle argomentazioni false.

Okrągły Stół też miał swoje kanty.
Una tavola rotonda può avere degli spigoli acuminati.

Mam tak wiele do powiedzenia o miłości, a tak niewiele – w miłości.
Ho così tante cose da dire sull’amore, e così poche – nell’amore.

Człowiekiem absolutnie pozbawionym serca jest ten, kto w życiu kieruje się wyłącznie sercem.
Chi nella sua vita, segue solo la chiamata del suo cuore è assolutamente senza cuore.

Aforyzm jest papierkiem lakmusowym alchemii słowa.
L’aforisma è la cartina di tornasole nell’alchimia delle parole.

Dyletanci są groźniejsi od ignorantów, gdyż trudniej ich zdemaskować
I dilettanti sono più pericolosi degli ignoranti, è più difficile illuminarli.

Należy odróżniać głos sumienia od echa pokusy.
Si dovrebbe distinguere tra la voce della coscienza e l’eco della tentazione.

Tchórz to człowiek wrażliwy; człowiek wrażliwy to artysta; artysta to bohater.
Un codardo è una persona sensibile. Una persona sensibile è un artista. Un artista è un eroe.

Łączenie ognia z wodą daje energię pary wodnej; zespolenie miłości z nienawiścią owocuje mocą wielkiej sztuki.
La combinazione di fuoco e acqua genera l’energia del vapore. L’amore intrecciato con l’odio genera la potenza della grande arte.

Socjologiczna sofistyka: pierwszym złoczyńcą był Abel, gdyż był prowokatorem. Dlatego Kain musiał zostać rewolucjonistą.
Sofisma sociologico: Abele era un malfattore, prima di diventare un provocatore. Ergo Caino doveva diventare un rivoluzionario. 

Cóż ze skrzydeł, gdy dziób ma niewłaściwy profil…
Le ali ci sono ma poi il becco ha il profilo sbagliato…

Nie jest kłamstwem, że półprawdy to półkłamstwa. Ale i nie jest to prawdą.
Non è una bugia che le mezze verità sono mezze bugie. Ma non è neanche vero.

Brak poczucia humoru niektórzy kompensują hipertrofią poczucia honoru.
La mancanza di senso dell’umorismo a volte è compensata dalla ipertrofia dell’onore.

Celność argumentu zależy od rozmiaru tarczy.
L’acutezza di un argomento dipende dalle dimensioni del bersaglio.

Wolność jest uświadomioną koniecznością. Konieczność jest wolnością zepchniętą do podświadomości.
La libertà è la necessità resa cosciente. La necessità è la libertà rimandata nel suo subconscio.

Nikt we własnej sprawie nie może być jednocześnie sędzią, świadkiem, oskarżycielem i oskarżonym. Wyjątkiem potwierdzającym tę regułę jest artysta, pisarz.
Nessuno può essere un giudice, un testimone, un pubblico ministero e un imputato allo stesso tempo. L’eccezione che conferma la regola è un artista, scrittore.

Potrzeba jest matką wynalazku; wynalazek jest ojcem potrzeby
La necessità è la madre dell’invenzione. L’invenzione è il padre della necessità.

Wojciech Wiercioch, Epigrammi

NADZIEJA
W czekaniu na Godota –
Niejedna Golgota…

SPERANZA
En attendant Godot
più di un Golgota

**

APLAUZ

Nieraz jest konieczność reanimacji…
Spowodowana nadmiarem owacji.

APPLAUSO
Talvolta è necessaria la rianimazione
per eccesso di ovazione